نشانه ‏هاى شهادت ‏طلبى‏

1- اقدام سریع: کسى که از مرگ نمى‏ترسد و روحیه شهادت‏طلبى دارد، نخستین نشانه‏اش این است که از عملیّات و آن دسته از طرح‏هاى نظامى، که با شهادت همراه است، استقبال مى‏کند و در اجراى فرمان سستى نمى‏کند و در پى بهانه نمى‏گردد؛ زیرا بهانه‏جویى از نشانه‏هاى ترس از مرگ است، بر خلاف شجاعت و اقدام سریع و بجا که از نشانه‏هاى شهادت‏طلبى است و نمونه زیر گواه صادق بر این دو مقوله و تجسّم عینى‏آنهاست:

در پیکار جَمَل چون هر دو طرف صف آراستند و براى جنگ آماده شدند، از طرف‏ اصحاب جمل تیرباران شروع شد. امیرالمؤمنین پرچم را به دست فرزندش محمّد سپرده فرمان حمله داد. محمّد توقّفى کرد. مرتبه دوم فرمان داد. محمّد گفت: اى امیر مؤمنان، مى‏نگرى که تیرها چون رگبار، فضا را تاریک کرده است. حضرت با دست خود، به سینه‏اش زد و پرچم را گرفت و فرمود: «خلقى از طرف مادر بر تو چیره شد» سپس حضرت خود پرچم را حرکت داد رجزى خواند، به دشمن حمله برد. به دنبال آن، زبده‏سواران به تاخت و تاز آمدند، لشکر بصره را به هم پیچیدند و به مواضع خود برگشتند.

2- استوارى و ثبات قدم: امکانات و تسلیحات بسیار و همچنین فزونى یا کاستى نیروى دشمن، در پیشروى یا عقب نشینى یک رزمنده فداکار و شهادت طلب، تأثیرى نبخشیده او را منفعل نمى‏سازد و در موضع ضعف و شکست قرار نمى‏دهد. گفتار و کردار امام على علیه السلام در این باره، مصداقى صادق و نمونه‏اى آشکار است.

عقیل بن ابى طالب، برادر امام علیه السلام هنگامى که در مکّه بود درباره اوضاع کوفه و حمله ضَحّاک بن قیس، نامه‏اى به حضرت نوشت و نظر او را درباره این جنگ جویا شد.

حضرت در پاسخ نوشت: از دیگر ویژگى‏هاى اخلاقى بایسته نظامیان مؤمن، استقبال از مرگ و روحیه شهادت‏طلبى است؛ بدین معنا که فرد نظامى باید مبناى تفکّر و عمل خود را به حدّى استحکام بخشد که از مرگ نهراسد و در راه خدا طالب شهادت باشد. شهادت طلب بودن به معناى کوشش براى کشته شدن نیست؛ زیرا حفظ زندگانى واجب است و شیشه عمر هر کس تنها با اراده خدا قابل شکستن است. بلکه بدین معناست که انسان، هستى خود را امانتى از خدا تلقّى کند و او را مالک مطلق و خود را مملوک بداند، از خویشتن دست بشوید و رضایت خدا را بجوید و در همه حال به ویژه در میدان جنگ، خود را در زیر سایه رحمت خاصّ الهى ببیند.

همچنین شهادت طلب بودن، هرگز به معناى نفى تفکّر در اصول و فنون جنگ و پیکار و نادیده گرفتن مطالعه بنیادین در راه‏هاى کسب فتح و پیروزى نیست؛ یعنى رزمنده مؤمن نباید تنها به شهادت بیندیشد، بلکه باید در فتح و ظفر نیز تدبّر کند و به ضرورت‏هاى نظامى و تسلیحاتى اهمیّت فراوان دهد. همچنین براى حفظ جان خود بکوشد، و به فعّالیت و مقاومت روانى ادامه دهد و با عشق و علاقه گام بردارد تا سرانجام خداوند «احْدَى الْحُسْنَیَیْنِ» را نصیب وى گرداند. حضرت على علیه السلام هنگام تشویق سپاه خود براى حمله به دشمن فرمود: